Automatisch gezamenlijk gezag?

Het gezag over een minderjarig kind houdt in dat de gezaghebbende ouder of ouders beslissen over ‘belangrijke aangelegenheden de persoon en het vermogen van het kind betreffend.’ Als een kind geboren wordt als de ouders zijn gehuwd dan of een geregistreerd partnerschap hebben, dan ontstaat automatisch het gezamenlijk gezag. Dat betekent dat de ouders samen de gezagsbeslissingen moeten nemen. Komen ze daar niet uit, dan kunnen ze de rechter vragen een knoop door te hakken.

Het is anders geregeld als de ouders geen huwelijk of geregistreerd partnerschap hebben. Bij de geboorte van een kind is in ieder geval duidelijk wie de (geboorte)moeder is. Zij is de juridische moeder van het kind en heeft ook automatisch het gezag. De andere biologische ouder, meestal de vader is niet automatisch de juridische vader. Hij zal het kind moeten erkennen. Daarvoor is de toestemming van de moeder nodig. Erkenning heeft niet tot gevolg dat er ook gezamenlijk gezag komt. Dat zullen de juridische ouders gezamenlijk moeten laten aantekenen bij de rechtbank in het gezagsregister.

In de rechtspraak is het inmiddels de norm dat ouders samen het gezamenlijk gezag hebben. Slechts als wordt voldaan aan het zogenaamde ‘klemcriterium’ dan kan de rechter een verzoek om gezamenlijk gezag afwijzen, of een verzoek om eenhoofdig gezag toewijzen. In de uitspraak van de Hoge Raad d.d. 27 november 2020 is dat nog eens herhaald.

Vaak hebben niet gehuwde ouders het gezag niet geregeld toen ze nog een relatie hadden. Na beëindiging van de relatie heeft dan de moeder het gezag en de vader niet. Dat kan tot problemen leiden. Als de moeder daarvoor geen toestemming geeft, dan zal de vader de rechter moeten verzoeken om hem mede te belasten met het gezag. Meestal zal dat verzoek worden toegewezen.

In de Tweede Kamer is op 24 november 2020 een wetsvoorstel aangenomen dat regelt dat na erkenning automatisch het gezamenlijk gezag ontstaat. De initiatiefnemers van dit voorstel denken dat hierdoor veel problemen kunnen worden voorkomen. In België is dat bijvoorbeeld al zo geregeld. Vraag is nu wanneer de Eerste Kamer zich buigt over dit voorstel.

Hoe dan ook, van belang blijft dat ouders goed nadenken hoe zij het ouderschap vorm willen geven en hoe zij omgaan met het gezag.