Voorlopige hechtenis, wat is dat nu?
Na de aanslag in Utrecht en de aanhouding van Gökmen T. las ik op social media de reacties op het bericht dat T. voor maximaal 14 dagen in bewaring was gesteld. Toegegeven, de keuze van het woord “maximaal” van sommige media was niet heel verstandig, omdat veel mensen dachten dat T. maar 14 dagen vastgehouden zou worden. Ik dacht daarom dat het wel interessant zou zijn om dit uit te leggen.
Als je wordt verdacht van een strafbaar feit, kun je daarvoor aangehouden worden. Bij ernstige delicten of bij ontdekking op heterdaad word je over het algemeen altijd aangehouden door de politie. De politie mag je dan vasthouden voor de duur van 9 uur om het onderzoek aan de zaak te verrichten. Als een officier van justitie vindt dat langer onderzoek gedaan moet worden, of dat een verdachte langer vast moet blijven vanwege de ernst van het feit, kan hij een verdachte in verzekering stellen.
De inverzekeringstelling duurt drie dagen. In die tijd verblijft de verdachte op het politiebureau. Wil een officier van justitie dat die verdachte nog langer vast blijft zitten, dan moet een rechter-commissaris dat beslissen. De officier vraagt dan aan de rechter-commissaris om de verdachte voor de duur van 14 dagen in bewaring te stellen.
De rechter-commissaris onderzoekt dan of hij dat redelijk vindt. Er moet dan wel een sterke verdenking zijn tegen de verdachte dat hij het strafbare feit ook daadwerkelijk heeft gepleegd; ernstige bezwaren heet dat. Naast die ernstige bezwaren, moet er ook een reden (grond) zijn om een verdachte langer vast te houden. Er zijn vier gronden, waarvan er minstens één in de zaak van de verdachte moet opgaan:
- Er bestaat gevaar dat de verdachte zal vluchten als hij wordt vrijgelaten, bijvoorbeeld als hij geen vaste woon- of verblijfplaats heeft;
- Er zijn redenen om aan te nemen dat de verdachte nogmaals een strafbaar feit pleegt als hij wordt vrijgelaten, recidivegevaar heet dat
- Er bestaat een gevaar dat de verdachte getuigen gaat beïnvloeden of bewijs gaat wegmaken als hij wordt vrijgelaten, dat heet collusiegevaar
- Of op het misdrijf staat een gevangenisstraf van 12 jaar of meer en is zo ernstig dat de hele Nederlandse samenleving op zijn achterpoten staat als deze verdachte wordt vrijgelaten
Ik kan bijna met zekerheid zeggen dat T. moest blijven, omdat op hem sowieso reden 2 en reden 4 van toepassing zijn, maar ook 1 en 3 zouden mogelijk kunnen zijn. Maar dit betekent nog niet het einde van het voorarrest, het is juist pas het begin. Bepaalt de rechter-commissaris dat een verdachte 14 dagen in bewaring wordt gesteld, dan kan de officier van justitie een verzoek doen om de verdachte nog langer in voorarrest te laten zitten. De verdachte moet dan weer voorkomen, maar dan voor drie rechters in plaats van één.
Die drie rechters worden de raadkamer genoemd. De raadkamer beslist op het verzoek van de officier van justitie om een verdachte nog langer vast te houden. Dat heet gevangenhouding. Een officier kan dan aan de raadkamer vragen 30, 60 of 90 dagen aan de verdachte op te leggen. In het geval van T. zal dit hoogstwaarschijnlijk 90 dagen zijn. Dat moet weer op grond van minimaal een van de bovengenoemde vier redenen. Als geen van die vier redenen meer van toepassing zijn, moet een verdachte worden vrijgelaten.
Daarna blijft het steeds mogelijk om het voorarrest te verlengen, maar steeds moet een verdachte weer voor een rechter verschijnen. De reden daarvoor is dat een verdachte niet zonder reden oneindig in voorarrest kan worden gehouden, omdat nog steeds geldt dat een verdachte onschuldig is tot hij is veroordeeld.
Gelet op het feit dat Gökmen T. wordt verdacht van een zeer ernstig misdrijf en hij – zo begreep ik uit de media – het feit ook heeft bekend, zal hij naar mijn verwachting zeer lange tijd vast blijven zitten.
