Is ontsnappen uit de gevangenis strafbaar?
Is ontsnappen uit de gevangenis strafbaar? Nee, iemand helpen te ontsnappen uit de gevangenis is wel strafbaar, maar zelf ontsnappen niet. Tenminste, het is geen apart strafbaar feit uit het Wetboek van Strafrecht. Maar dat betekent niet dat een gedetineerde helemaal niet gestraft wordt voor zijn ontsnapping(-spoging).
In de week van 6 november jl. waren er meerdere kranten die schreven over het voornemen van Minister Dekker van de VVD om een wetsvoorstel in te dienen die het ontsnappen uit de gevangenis strafbaar maakt. Dit is mijns inziens het zoveelste voorstel van een minister om kiezers voor zich te winnen met een ondoordacht voorstel dat alleen maar goed klinkt voor een deel van de kiezers. Dat was al het geval bij het wetsvoorstel waarbij de VVD gevangenen wilden laten betalen voor de dagen die zij in detentie hebben doorgebracht (terwijl het overgrote deel van de gedetineerden geen geld heeft door verslaving of schulden en heel erg veel moeite heeft om terug te komen in de maatschappij zelfs zonder dat zij met een enorme schuld de gevangenis verlaten). De wil om kiezers te winnen geldt ook voor dit wetsvoorstel.
Allereerst is het natuurlijk de vraag of het überhaupt zin heeft om zo’n wet te gaan maken, want ontsnappen er eigenlijk gedetineerden en zijn dat er dan zoveel dat daarvoor een volledig nieuwe wet nodig is? Dat valt heel erg mee: in de periode van 2011-2017 zijn 8 gedetineerden ontsnapt. Lijkt mij onnodig dus om daar een compleet nieuwe wet voor op te stellen. Je moet je eens afvragen hoeveel zo’n wetsvoorstel kost.
Daarbij komt dat in Nederland al een hele goede bestraffing bestaat voor gedetineerden die ontsnappen uit de gevangenis, een veel betere zelfs dan het strafbaar stellen van de ontsnapping. De meeste gevangenen die ontsnappen zullen criminelen zijn met gevangenisstraffen van minimaal 2 jaar, voor hen geldt dat zij na het uitzitten van 2/3 van hun straf voorwaardelijk in vrijheid gesteld kunnen worden. Ontsnappen zij of doen zij een poging om te ontsnappen, dan zetten zij hiermee hun voorwaardelijke invrijheidsstelling op het spel. Het Openbaar Ministerie (OM) kan de rechtbank vragen om de voorwaardelijke invrijheidsstelling uit te stellen of helemaal achterwege te laten. Deze regeling staat al in het Wetboek van Strafrecht.
Tegen de beslissing van de rechtbank kan geen hoger beroep ingesteld worden. De uitspraak van de rechtbank is dus definitief. Ook dat is een voordeel ten opzichte van het wetsvoorstel, want wanneer ontsnapping uit de gevangenis een apart strafbaar feit wordt, bestaat er natuurlijk wel de mogelijkheid om in hoger beroep en in cassatie (bij de Hoge Raad) te gaan. Dan rijst bij mij de vraag wat er gebeurt met de voorwaardelijke invrijheidsstelling, want het is natuurlijk niet mogelijk om én de voorwaardelijke invrijheidsstelling uit te stellen of helemaal achterwege te laten én daarnaast ook nog een straf op te leggen voor de ontsnapping. Dat zou namelijk het probleem opleveren dat je twee keer voor hetzelfde feit wordt bestraft en dat is niet mogelijk.
Kortom, opnieuw een wetsvoorstel waaraan heel erg veel tijd en waarschijnlijk geld besteed moet worden om het in te voeren, voor een situatie die bijna niet voorkomt en waarvoor bovendien al een wettelijke regeling bestaat.
Dit artikel is eerder verschenen in “De Uitstraling” week 51, 2019.
